پوکی استخوان در سالمندان یکی از نشانه های شایع در سنین بالا است که به دلیل از دست رفتن استحکام استخوان ها اتفاق می افتد. این وضعیت مشکلات متعددی را به همراه دارد و احتمال شکستگی و ناتوانی در دوران پیری را افزایش می دهد. با تخریب و کاهش توده های استخوانی، بدن تعادل کافی ندارد و فرد در انجام کارهای ساده مانند راه رفتن نیاز به کمک پیدا می کند.
براساس مشاهدات، پوکی استخوان از سنین 50 شروع می شود و نیمی از خانم های مسن به آن دچار هستند. از هر 4 الی 5 مرد نیز یکی از آن ها با علائم پوکی استخوان دست و پنجه نرم می کند. روش های درمانی و مراقبتی متعددی وجود دارد که تاحدودی می تواند اثرات ناگوار این عارضه را کاهش دهد. پس اگر یکی از اعضای خانواده یا سالمند عزیزتان با مشکل پوکی استخوان روبرو است، در این مطلب از شرکت پرستاری سالمند ناجی ما را همراهی کنید.
علائم پوکی استخوان در سالمندان
بیشتر اوقات مشکل پوکی استخوان بدون هیچ علائمی شکل می گیرد. به همین خاطر، به نام بیماری خاموش شهرت دارد. با توجه به آمارهای بدست آمده، نیمی از افراد دچار به پوکی استخوان از وجود این بیماری خبر ندارد تا زمانی که رایج ترین علائم آن ظاهر شود. نشانه های پوکی استخوان در سالمندان شامل شکستگی استخوان پا، دست و لگن است با انجام عکس برداری می توان به این موضوع پی برد. اما اگر فرد شکستگی را تجربه نکند، با بروز نشانه های زیر می توان وجود این بیماری را حدس زد:
- کاهش چند سانتی متر قد سالمند
- تجربه تنگی نفس هنگام فشرده شدن دیسک های ستون فقرات
- احساس کمردرد به دلیل تنگی کانال نخاعی
بهترین راهکار برای تشخیص پوکی استخوان مراجعه به پزشک است. پزشک با انجام آزمایشات و بررسی ها راحت تر مشکل را پیدا می کند.
مراحل پوکی استخوان در سالمندان
پوکی استخوان در سالمندان، اغلب تا زمان شکستگی استخوان، علائمی ندارد. این بیماری چهار مرحله دارد که بر اساس تراکم استخوان و میزان پیشرفت آن تعیین می‌شود. شناخت این مراحل برای پیشگیری و مدیریت پوکی استخوان در سالمندان بسیار مهم است:
مرحله ۱: تعادل
- در این مرحله، سرعت از دست دادن و تشکیل استخوان تقریباً برابر است. به عبارت دیگر، بدن به همان میزانی که استخوان از دست می‌دهد، استخوان جدید می‌سازد.
- تراکم استخوان در این مرحله بالاتر از ۱- است.
- هیچ علامت ظاهری وجود ندارد.
مرحله ۲: عدم تعادل
- در این مرحله، سرعت از دست دادن استخوان بیشتر از سرعت تشکیل استخوان جدید است.
- همچنان هیچ علامت ظاهری وجود ندارد.
- تراکم استخوان ممکن است کاهش یافته و بین ۱- تا ۲.۵- باشد.
مرحله ۳: پوکی استخوان
- این مرحله، شروع واقعی بیماری پوکی استخوان است.
- سرعت از دست دادن استخوان بسیار بیشتر از رشد استخوان است.
- ممکن است هیچ علامت دیگری به جز کاهش تراکم استخوان (۲.۵- یا کمتر) وجود نداشته باشد، مگر اینکه فرد دچار شکستگی شود.
مرحله ۴: پوکی استخوان شدید
- این مرحله، شدیدترین مرحله پوکی استخوان است و خطر شکستگی استخوان‌ها بسیار بالاست.
- از دست دادن مواد سازنده استخوان بسیار شدید است و علائم ظاهری مانند کوتاه‌شدن قد و خمیدگی ستون فقرات (قوز) مشاهده می‌شود.
به طور خلاصه، پوکی استخوان از یک مرحله تعادل بین از دست دادن و تشکیل استخوان شروع می‌شود، سپس به مرحله‌ای می‌رود که از دست دادن استخوان بیشتر است و در نهایت به مرحله‌ای می‌رسد که استخوان‌ها بسیار ضعیف و شکننده می‌شوند و خطر شکستگی افزایش می‌یابد. تشخیص زودهنگام و مداخلات مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
روش درمان پوکی استخوان در سالمندان
از آنجا که رایج ترین عوارض پوکی استخوان در سالمندان، شکستگی است و دردهای زیاد را برای فرد به همراه دارد، روند درمانی آن اهمیت پیدا می کند و پرستاری در منزل باید به خوبی بتواند مراقب های لازم را انجام دهد. همچنین انجام کارهای مراقبتی می تواند از بروز شکستگی لگن، دست و … پیشگیری کند.
متأسفانه طریقه درمان پوکی استخوان در سالمندان همچنان نامشخص است و روش قطعی برای آن وجود ندارد. تنها می توان با کمک راه کارهای زیر از بروز یا پیشرفت بیماری پیشگیری کرد:
- مصرف برخی داروها مانند بیس فسفونات، تری پاراتید، دنوروماب و دیگر داروهای تجویز توسط پزشک مانع تشدید بیماری می شود.
- یکی از راهکارهای رفع پوکی استخوان در سالمندان، انجام حرکات ورزشی است. حرکاتی مانند یوگا، کششی، پیاده روی و … عضلات بدن را تقویت می کند و تعادل بدنی را ارتقا می دهد.
- فیزیوتراپی و توانبخشی نیز جز برنامه درمانی برای کاهش درد و عوارض پوکی استخوان است.
رژیم غذایی مناسب برای سالمندان مبتلا به پوکی استخوان
| ماده مغذی | نقش در سلامت استخوان | منابع غذایی |
|---|---|---|
| کلسیم | جزء اصلی بافت استخوان است. برای ساخت و حفظ استخوان‌های قوی ضروری است. | شیر، ماست، پنیر، سبزیجات برگ سبز تیره (مانند کلم بروکلی و اسفناج)، ماهی ساردین، بادام |
| ویتامین D | به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند. بدون ویتامین D کافی، بدن نمی‌تواند کلسیم را به درستی جذب کند. | نور خورشید (بهترین منبع)، ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ماهی تن)، زرده تخم مرغ، شیر غنی شده با ویتامین D |
| پروتئین | برای حفظ بافت‌های سالم، از جمله بافت ماهیچه‌ای، ضروری است. مصرف کم پروتئین با افزایش خطر شکستگی لگن مرتبط است. | گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات، آجیل و دانه‌ها |
| ویتامین C | برای تراکم مواد معدنی استخوان، به ویژه پس از یائسگی، مفید است. | مرکبات (مانند پرتقال و لیمو)، توت‌ها، فلفل دلمه‌ای، کلم بروکلی |
| منیزیم | در ساخت استخوان‌های قوی نقش دارد. | آجیل، دانه‌ها، سبزیجات برگ سبز، حبوبات، آووکادو |
| ویتامین K | دریافت کافی آن (بیش از ۲۵۴ میلی‌گرم در روز) می‌تواند خطر شکستگی لگن را به طور قابل توجهی کاهش دهد. | سبزیجات برگ سبز تیره (مانند اسفناج و کلم)، کلم بروکلی، روغن‌های گیاهی |
| زینک (روی) | به قوی ماندن استخوان‌ها کمک می‌کند. کمبود آن با ضعف استخوان همراه است. | گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، آجیل، حبوبات |
5 تا از مهم ترین دلایل پوکی استخوان در سالمندان
در موارد زیر با علت پوکی استخوان در سالمندان می پردازیم:
1. جنسیت
خانم ها بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند و به دلیل سابقه ژنتیکی ممکن است با این مشکل در سنین بالا روبرو شوند. معمولا خانم های دارای پوست روشن یا استایل لاغر تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند.
2. افزایش سن
افزایش سن مهم ترین علت پوکی استخوان در سالمندان است. روند ترمیم و ساخت استخوان تنها تا دوره 30 سالگی ادامه پیدا می کند، اما بعد از آن، بدن با تحلیل بافت استخوانی و از دست دادن منابع مغذی روبرو می شود. هر چه سن بالاتر رود، احتمال بروز پوکی استخوان افزایش می یابد.
3. فعالیت بدنی
تقویت استخوان ها تاحدودی به انجام فعالیت های بدنی و تقویت بافت عضلانی بستگی دارد. در حالی که بی تحرکی و نداشتن فعالیت های ورزشی موجب بروز مشکلات متعددی مانند ناتوانی و کاهش سرعت ترمیم بافت استخوانی می شود.
4. کمبود کلسیم
کلسیم یکی از مهم ترین منابع دریافتی از راه برنامه غذایی برای استحکام سازی استخوان ها است. کمبود آن در سنین مختلف منجر به پوکی استخوان در سالمندی می شود. پس با افزایش سن باید کلسیم دریافتی خوبی داشته باشید و مصرف وعده های حاوی کلسیم را افزایش دهید.
5. مصرف برخی داروها
برخی داروها مانند ایبوپروفن و استامینوفن تاثیر منفی بر جذب کلسیم می گذارد و احتمال پوکی استخوان را بالا می برد.
عوارض پوکی استخوان در سالمندان
مهم‌ترین عوارض پوکی استخوان عبارتند از:
1. شکستگی استخوان:
این شایع‌ترین و جدی‌ترین عارضه پوکی استخوان است. استخوان‌ها به دلیل کاهش تراکم و استحکام، بسیار شکننده می‌شوند و حتی با ضربه‌های خفیف یا زمین خوردن‌های ساده نیز ممکن است دچار شکستگی شوند. شکستگی‌ها معمولاً در نواحی زیر رخ می‌دهند:
- مچ دست: شکستگی مچ دست یکی از شایع‌ترین انواع شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان است.
- ستون فقرات: شکستگی مهره‌های ستون فقرات می‌تواند باعث درد شدید، کاهش قد، خمیدگی (قوز) و محدودیت حرکتی شود.
- لگن: شکستگی لگن یکی از جدی‌ترین عوارض پوکی استخوان است و می‌تواند منجر به ناتوانی، کاهش کیفیت زندگی و حتی افزایش خطر مرگ شود.
2. شکستگی‌های ناشی از ضعف:
این نوع شکستگی‌ها در اثر ضربه‌های خفیف یا حتی بدون هیچ ضربه‌ای و صرفاً در اثر ضعف استخوان رخ می‌دهند.
3. مشکلات ناشی از شکستگی لگن:
شکستگی لگن به ویژه در سالمندان بسیار خطرناک است.
- افزایش مرگ و میر: آمار نشان می‌دهد که مرگ و میر پس از شکستگی لگن در سالمندان به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
- کاهش بهبودی عملکردی: کمتر از ۵۰ درصد از سالمندان پس از شکستگی لگن به طور کامل بهبود می‌یابند و بسیاری از آن‌ها دچار ناتوانی دائمی می‌شوند.
- نیاز به مراقبت طولانی مدت: حدود ۲۵ درصد از سالمندان پس از شکستگی لگن به مدت یک سال یا بیشتر در مراکز مراقبتی بستری می‌شوند.
به طور خلاصه، پوکی استخوان می‌تواند منجر به شکستگی‌های جدی، به ویژه در مچ دست، ستون فقرات و لگن شود. شکستگی لگن به ویژه برای سالمندان بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به ناتوانی، کاهش کیفیت زندگی و افزایش خطر مرگ شود. به همین دلیل، پیشگیری و درمان پوکی استخوان در سالمندان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر درخواست پرستار سالمند پوشکی دارید با کارشناس ما به شماره 09904800265 در ارتباط باشید.
مراقبت از سالمند دارای پوکی استخوان
بهترین کار برای مراقبت از سالمند مبتلا به پوکی استخوان این است که از فردی متعهد و باتجربه کمک بگیرید. فردی که توانایی همراهی سالمند را داشته باشد و از بروز مشکلات ناشی از پوکی استخوان پیشگیری کند. در این شرایط خیالتان بابت عزیزتان آسوده می ماند و بدون دغدغه به فعالیت های روزمره خود رسیدگی می کنید.
تیم ناجی با بهترین پرستاران همواره آماده خدمت رسانی است و تمام سعی خود را برای مراقبت و نگهداری از عزیزانتان به کار می گیرد. برای آشنایی با خدمات و شیوه استخوام پرستار سالمند کافی است با مشاورین ناجی تماس بگیرید. آنان با بررسی شرایط و نیازهای شما، بهترین پرستار را پیشنهاد می دهند.