زخم بستر یا بد سور، یک عارضه پوستی است که نیاز به مراقبت جدی از سالمند دارد. در مواقعی که پوست با بافت‌های زیر پوستی زیر فشار زیادی قرار می‌گیرند، این مشکل به وجود می‌آید و ممکن است در نواحی مختلفی از بدن مشاهده شود. اما بیشتر مواقع روی برجستگی‌های استخوانی و بین نواحی ای که عضله وجود ندارد، مانند پاشنه، بین باسن و … رخ می‌دهد.
سالمندان به دلیل افزایش سن قدرت و توانایی خود را از دست می‌دهند و گاهی به خاطر بیماری مجبور هستند ساعات طولانی در بستر بمانند. استخدام پرستار در منزل باعث اجرای روش‌های درمانی و مراقبتی به بهترین شکل می‌شود و خیال فرزندان و دیگر اعضای خانواده بابت سلامتی سالمندان آسوده می‌شود.
نشانه‌های زخم بستر در سالمندان
سالمندی که تحرک کمی دارد و نیاز است فردی برای رسیدگی به کارهای او استخدام شود، باید نسبت به علائم زخم بستر در سالمندان آگاهی کافی داشته باشید. در صورت بروز هر یک از نشانه‌های زیر بهتر است خیلی سریع از متخصص کمک بگیرید:
- ورم
- دون دون شدن پوست
- تخلیه چرک
- عفونت
- حساسیت نسبت به لمس
- پوسته پوسته شدن پوست
- احساس سرد یا گرمی برخی نواحی پوست نسبت به دیگر مناطق
علائم زخم بستر در سالمندان به طور تدریجی خودش را نشان می‌دهد. در واقع این بیماری به چهار مرحله اصلی تقسیم شده است:
زخم بستر خفیف:
این مشکل با احساس درد، نرمی بیش از حد یا سفتی پوست شروع می‌شود و رنگ پوست کمی متمایل به قرمزی است.
زخم بستر در حال تشکیل:
در این مرحله لایه رویی در حال نابودی است و یک زخم به حالت فرورفته نمایان می‌شود.
ایجاد زخم بستر:
در آخر، احتمال بروز عفونت زیاد است و معمولاً چربی زیر پوست به خوبی مشاهد می‌شود. در قسمت انتهایی زخم، بافت مرده و رنگ زرد به چشم می‌آید.
2 تا از دلایل زخم بستر در سالمندان
همانطور که می‌دانید علت زخم بستر در سالمندان، ماندن طولانی مدت در بستر است. افرادی که به دلیل بیماری مجبور به استراحت هستند یا به خاطر بیهوشی ساعاتی طولانی روی تخت حضور دارند، احتمال این که با بروز زخم بستر روبرو شوند، زیاد است.
در حالت کلی، دو دلیل برای زخم بستر داریم:
1. فشرده شدن پوست:
زمانی که پوست بین برجستگی استخوان و سطح بستر گیر می‌کند و تحت فشار قرار می‌گیرد، احتمال تغذیه رسانی از راه مویرگ‌ها به حداقل می‌رسد. با بسته شدن مویرگ‌ها فشار زیادی به ناحیه وارد می‌شود و برای مدت طولانی به پوست خون نمی‌رسد.
2. کشیده شدن پوست:
یکی دیگر از اثرات ناگوار هنگام استراحت طولانی سالمند، کشیده شدن پوست بر اثر سطح زیرین است. مخصوصاً در مواقعی که محیط رطوبت بالایی داشته باشد، اصطکاک بیشتری بین پوست و سطح زیرین رخ می‌دهد. گاهی بر اثر فشار از دو سمت به پوست و استخوان احتمال کشیدگی عروق پوستی و آسیب دیدگی پوست افزایش می‌یابد.
روش‌های درمان زخم بستر در سالمندان
پرستار سالمند در منزل باید در اولین مرحله درمانی باید قسمت‌های پرفشار را برطرف کنید. با جابجایی مرتب سالمند و ماساژ دادن نواحی تحت فشار احتمال خونرسانی را افزایش دهید. همچنین استفاده از پانسمان‌های فیلم موجب حفاظت از پوست می‌شود و به روند درمانی زخم بستر کمک می‌کند. در موارد زیر به راهکارهای رفع زخم بستر در سالمندان می‌پردازیم:
1. تمیز و خشک نگهداشتن پوست:
پوست سالمند در بستر بهتر است با مواد شوینده ملایم شسته و به آرامی خشک شود. انجام این کار به طور مداوم از مرطوب بودن پوست جلوگیری می‌کند و نظافت فردی رعایت می‌شود. در نواحی آسیب دیده نیز بعد از هر بار تعویض پانسمان، از محلول شستشو استفاده کنید.
2. نگهداری و مراقبت از پوست:
حواستان به دکمه و زیپ لباس‌ها یا ملافه باشد تا پوست دچار آسیب دیدگی نشود. استفاده از پودر بچه نیز از اصطکاک پوست به سطح می‌کاهد.
3. توجه کافی به روند درمان:
روزانه نواحی زخم را بررسی کنید، بهتر است بافت مرده را بریده و از نواحی که هنوز آلوده نشده جدا کنید. استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی یا کرمی به رفع عفونت کمک می‌کند. با انجام پانسمان نیز نواحی زخم شده را بهبود بخشید.
تغذیه مناسب برای جلوگیری از زخک بستر در سالمندان
تغذیه مناسب نقش حیاتی در پیشگیری و درمان زخم بستر در سالمندان دارد. کمبود کالری، ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن سالمندان، احتمال بروز زخم بستر را افزایش می‌دهد. بنابراین، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای این عزیزان بسیار حائز اهمیت است.
مواد غذایی زیر از جمله مهم‌ترین مواردی هستند که باید در رژیم غذایی روزانه سالمندان گنجانده شوند:
- آب فراوان: نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت پوست و بهبود گردش خون ضروری است. کم‌آبی بدن می‌تواند پوست را خشک و آسیب‌پذیر کند و خطر ابتلا به زخم بستر را افزایش دهد.
- سبزیجات سالم: سبزیجات منبع غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به سلامت پوست و بهبود زخم کمک می‌کنند. مصرف روزانه سبزیجات تازه مانند اسفناج، کاهو، بروکلی و هویج توصیه می‌شود.
- میوه‌های فصل: میوه‌ها نیز سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند. مصرف میوه‌های تازه و فصلی مانند پرتقال، سیب، موز و توت‌ها به تقویت سیستم ایمنی و بهبود سلامت پوست کمک می‌کند.
- آجیل و خشکبار: آجیل و خشکبار منابع خوبی از پروتئین، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. مصرف متعادل آنها می‌تواند به حفظ سلامت پوست و بهبود زخم کمک کند.
- آب میوه‌های طبیعی: آب میوه‌های طبیعی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، اما باید به میزان قند آنها نیز توجه شود. بهتر است از آب میوه‌های تازه و بدون شکر افزوده استفاده شود.
- گوشت قرمز، مرغ و ماهی: این مواد غذایی منابع اصلی پروتئین هستند که برای ساخت و ترمیم بافت‌های بدن، از جمله پوست، ضروری است. مصرف متعادل گوشت قرمز، مرغ و ماهی در رژیم غذایی سالمندان توصیه می‌شود.
عوارض زخم بستر در سالمندان
زخم بستر، در صورت عدم درمان یا مراقبت مناسب، می‌تواند منجر به عوارض جدی در بیماران و سالمندان شود. این عوارض می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار داده و حتی تهدید کننده زندگی باشند. مهم‌ترین عوارض زخم بستر عبارتند از:
- عفونت استخوان و مفصل (استئومیلیت و آرتریت سپتیک): عفونت ناشی از زخم بستر می‌تواند به بافت‌های عمقی‌تر، از جمله استخوان‌ها و مفاصل، گسترش یابد. عفونت استخوان (استئومیلیت) می‌تواند باعث درد شدید، تخریب بافت استخوانی و محدودیت حرکتی شود. عفونت مفصل (آرتریت سپتیک) نیز می‌تواند منجر به درد، تورم، کاهش دامنه حرکتی و آسیب دائمی به مفصل شود.
- عفونت پوست (سلولیت): پوست آسیب‌دیده در محل زخم بستر مستعد عفونت‌های باکتریایی است. این عفونت‌ها می‌توانند باعث قرمزی، تورم، گرمی، درد و ترشح چرک از زخم شوند. در برخی موارد، عفونت پوست می‌تواند به سرعت گسترش یافته و نواحی وسیعی از پوست را درگیر کند.
- سرطان پوست (کارسینوم سلول سنگفرشی): در موارد نادر، زخم بسترهای مزمن و درمان نشده می‌توانند منجر به نوعی سرطان پوست به نام کارسینوم سلول سنگفرشی شوند. این نوع سرطان معمولاً به کندی رشد می‌کند، اما در صورت عدم درمان می‌تواند به بافت‌های اطراف گسترش یابد.
- عفونت خون (سپتیسمی یا سپسیس): خطرناک‌ترین عارضه زخم بستر، ورود باکتری‌ها از طریق زخم به جریان خون و ایجاد عفونت خون (سپتیسمی) است. سپتیسمی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که می‌تواند منجر به نارسایی اندام‌ها، شوک سپتیک و در نهایت مرگ شود. علائم سپتیسمی شامل تب بالا، لرز، تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، گیجی و کاهش فشار خون است.
استخدام پرستار برای سالمندان مبتلا به زخم بستر
زخم بستر در سالمندان یکی از اتفاقات رایج است که در صورت عدم مراقبت و توجه ممکن است وضعیت فرد را بدتر کند. همچنین احتمال بروز عفونت را به همراه دارد. با استخدام پرستار از شرکت پرستاری سالمند ناجی اثرات مثبتی را در روند درمانی و مراقبت از سالمند در خانه مشاهده می‌کنید و در نبودتان دیگر نیازی نیست نسبت به او نگران باشید.
پرستاران مرکز ما تجربه و مهارت کافی دارند و در تلاش اند بهترین خدمات را ارائه دهند. برای انجام کارهای مراقبتی در منزل کافی با مشاورین به شماره 09904800265 تماس بگیرید و شرایط را برایشان شرح دهید.