بهترین لیست غذا برای سالمندان

 یکی از موضوعات مهم مراقبتی، غذای سالمندان است. در واقع سالمندان با افزایش سن و مواجه شدن با مشکلات و بیماری ها بهتر است از برنامه غذایی مفیدی پیروی کنند و تامین مواد غذایی مغذی به بهبود شرایط جسمی و حفظ سلامتی آن ها بسیار کمک می کند. همچنین باعث می شود سیستم ایمنی آن ها ارتقا یابد و کمتر در خطر بیماری های مختلف و عفونت های واگیر قرار گیرند. مناسب ترین غذا برای سالمندان سرشار از انواع ویتامین ها و مواد معدنی است و با گنجاندن پروتئین کافی در تغذیه سالمندان به صورت هفتگی آن ها به حفظ توده های عضلانی بسیار کمک می کند.

برای تنظیم رژیم غذایی متناسب با نیاز سالمندان در ادامه این مطلب از شرکت خدمات پرستاری ناجی همراه ما باشید تا بتوانید بهترین نگهداری را از این عزیزان داشته باشید.

لیست غذای هفتگی سالمندان

جدول برنامه غذایی هفتگی سالمندان:

داشتن رژیم غذایی مناسب سالمند موجب متعادل سازی مواد مغذی در طول روز می شود و از بروز بیماری های متابولیکی مانند فشار خون بالا، افزایش درصد چربی خون، دیابت و … جلوگیری می کند. همچنین سلامتی سالمند را محفوظ نگه می دارد و احتمال بروز سو تغذیه در سن بالا را به حداقل می رساند. در ادامه مناسب ترین برنامه غذایی برای سالمندان مطرح شده است که با استفاده از آن می توانید ایده بگیرید:

صبحانه مقوی برای سالمندان:

انتخاب بهترین صبحانه برای سالمندان به نیازهای فردی، وضعیت سلامتی (مانند دیابت یا فشار خون) و توانایی جویدن آن‌ها بستگی دارد. با این حال، یک صبحانه ایده‌آل باید مغذی، انرژی‌بخش و غذاهای زود هضم برای سالمندان باشد.

ویژگی‌ های یک صبحانه خوب برای سالمندان این است که باید حاوی مواد زیر باشد:

• سرشار از پروتئین: برای حفظ توده عضلانی و احساس سیری طولانی‌مدت (مانند تخم‌مرغ، ماست یونانی، عدسی).
• فیبر بالا: برای کمک به هضم، جلوگیری از یبوست و کنترل قند خون (مانند جو دوسر، نان سبوس‌دار، میوه‌ها).
• کلسیم و ویتامین D: برای تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان (مانند شیر، ماست، پنیر).
• هضم و جویدن آسان: بافت نرمی داشته باشد تا برای سالمندانی که با دندان‌های خود مشکل دارند، مناسب باشد.

• کم‌ نمک و کم‌ شکر: برای کنترل فشار خون و قند خون، بهتر است از افزودن شکر و نمک زیاد خودداری شود.

برخی از بهترین صبحانه ها برای سالمند شامل:

• ماست
• آجیل
• میوه
• غلات پرفیبر
• شیر بدون چربی
• آبمیوه طبیعی
• نان تست گندم
• تخم مرغ آب پز

ناهار مناسب تغذیه سالمند:

ناهار به عنوان وعده اصلی، نقش مهمی در تأمین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز سالمندان برای باقی روز دارد. یک ناهار مناسب باید متعادل، مقوی و در عین حال سبک باشد تا باعث احساس سنگینی و خواب‌آلودگی نشود. ویژگی های یک ناهار خوب برای سالمندان این است که باید حاوی:

• تعادل در مواد مغذی: باید شامل ترکیبی از پروتئین باکیفیت، کربوهیدرات‌های پیچیده و مقدار زیادی سبزیجات باشد.
• پروتئین کم‌چرب: گوشت سفید (مرغ و ماهی)، حبوبات کاملاً پخته و گوشت قرمز بدون چربی برای حفظ و تقویت عضلات ضروری هستند.
• کربوهیدرات‌های پیچیده: برنج نرم (کته)، پوره سیب‌زمینی، یا نان سبوس‌دار انرژی را به صورت تدریجی آزاد می‌کنند و از افت ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کنند.
• سبزیجات فراوان و نرم: سبزیجات بخارپز یا کاملاً پخته (مانند هویج، کدو، لوبیا سبز و بروکلی) منبع عالی ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند.
• سبک و زودهضم: غذاهای چرب، سرخ‌شده و سنگین می‌توانند باعث مشکلات گوارشی و بی‌حالی شوند. بهتر است از روش‌های پخت سالم مانند بخارپز، آب‌پز یا پخت در فر استفاده شود.

لیست غذا برای ناهار سالمندان شامل:

• خوراک مرغ
• استیک سالمون
• ماهی
• سبزیجات
• ساندویچ مرغ
• سیب زمینی آب پز به همراه سبزیجات و روغن زیتون

شام برای سالمندان:

وعده شام برای سالمندان باید از همه وعده‌ها سبک‌تر باشد تا خوابی راحت و آرام را برایشان تضمین کند و به دستگاه گوارش فشار نیاورد. هدف اصلی از شام، تأمین مواد مغذی ضروری بدون ایجاد احساس سنگینی است.

ویژگی غذای مناسب سالمندان برای شام شامل:

• بسیار سبک و زودهضم: غذا باید به راحتی هضم شود تا در طول شب باعث اختلال در خواب نشود.
• حجم کم: مقدار غذا باید کمتر از ناهار باشد.
• کم‌چرب و کم‌نمک: برای جلوگیری از افزایش فشار خون و مشکلات قلبی.
• آرام‌بخش: برخی غذاها مانند فرنی یا سوپ‌های گرم می‌توانند به آرامش و خواب بهتر کمک کنند.
• فاصله مناسب تا زمان خواب: بهتر است شام حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب میل شود.

برخی از بهترین شام ها برای سالمند شامل:

• سالاد پروتئینی
• سیب زمینی
• برنج و لوبیا
• ماکارونی سبزیجات

غذاهای انرژی زا برای سالمندان

4 ایده برای تهیه غذاهای مقوی برای سالمندان

افزایش سن علاقه و توانایی غذا درست کردن را کاهش می دهد. فرد سالمند انگیزه ای برای آشپزی کردن ندارد و توجه کمی به برنامه غذایی خود نشان می دهد. در حالی که با بروز مشکلات جسمی، مصرف برخی داروها و کاهش توانایی بدن، تغذیه مناسب و هیدراته ماندن بدن بسیار اهمیت پیدا می کند.

در این بخش به چند نمونه از وعده های غذایی مناسب سالمندان برای ارائه خدمات نگهدار سالمند حرفه ای تر می پردازیم تا شوق و هیجان آن ها برای مصرف مواد غذایی مفید افزایش یابد:

1.ماهی سالمون به همراه سبزیجات

پخت این ماهی سرشار از ویتامین C و پروتئین است که به همراه سبزیجات مختلف می توان آن را طعم دار کرد و رنگ و لعابی به آن بخشید.

2.سالاد انواع توت و مرغ

یک بشقاب پر از توت های تازه به همراه  کاهو و مرغ گریل شده می تواند اشتهای سالمندان را زیاد کند و به عنوان یک وعده رنگارنگ پرپرتئین و غنی از آنتی اکسیدان انتخاب شود.

3.سالاد تن ماهی و نخود سبز

این سالاد به همراه تن ماهی، نخود پخته شده و گوجه گیلاسی تزیین می شود و سرشار از منیزیم، پتاسیم با پروتئین بالا است.

4. سوپ ساده

این غذای ساده به همراه طعم تند و خوشمزه در لیست غذای سالمندان قرار دارد. در صورت پخت آن با لوبیا و روغن زیتون چربی سالم تری به بدن می رساند و پروتئین و ویتامین B مورد نیاز را تامین می کند.

طرز تهیه غذای مقوی برای سالمندان

ما در این قسمت طرز تهیه بهترین غذا برای سالمندان را آموزش داده ایم:

در ادامه طرز تهیه 5 غذای مقوی برای سالمندان ارائه دادیم:

۱. سوپ مرغ و سبزیجات نرم

این سوپ یک وعده کامل، گرم و تسکین‌دهنده است که هضم آسانی دارد.

مواد لازم:

• ۱ عدد سینه مرغ کوچک (بدون پوست و استخوان)
• ۱ عدد هویج متوسط
• ۱ عدد سیب‌زمینی کوچک
• ۱ ساقه کرفس (اختیاری)
• نصف پیمانه جو پرک
• ۱ عدد پیاز کوچک
• جعفری و گشنیز خرد شده به میزان لازم
• نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار بسیار کم
• ۱ قاشق غذاخوری روغن زیتون

طرز تهیه:

۱. پیاز را نگینی خرد کرده و با روغن زیتون در قابلمه کمی تفت دهید تا نرم شود. ۲. سینه مرغ را به همراه ۲ لیوان آب، زردچوبه و فلفل به قابلمه اضافه کنید و اجازه دهید بپزد. ۳. پس از پختن مرغ، آن را از قابلمه خارج کرده و به قطعات بسیار ریز ریش‌ریش کنید. ۴. هویج، سیب‌زمینی و کرفس را نگینی و بسیار ریز خرد کرده و به آب مرغ اضافه کنید. ۵. جو پرک را نیز به مواد افزوده و اجازه دهید سبزیجات کاملاً نرم و پخته شوند. ۶. در انتها، مرغ ریش‌ریش شده، سبزیجات معطر و نمک را اضافه کنید و بگذارید سوپ برای ۱۰ دقیقه دیگر با حرارت ملایم جا بیفتد.

نکته: برای نرم‌تر شدن بیشتر، می‌توانید پس از پخت، سوپ را با گوشت‌کوب برقی کمی پوره کنید.

۲. پوره ماهیچه و هویج

این غذا منبعی عالی از آهن و پروتئین است و بافتی کاملاً نرم برای سالمندانی که مشکل جدی در جویدن دارند، فراهم می‌کند.

مواد لازم:

• ۱ تکه گوشت ماهیچه گوسفندی
• ۱ عدد هویج بزرگ
• ۱ عدد پیاز کوچک
• کمی زردچوبه و نمک

طرز تهیه:

۱. ماهیچه را به همراه پیاز خرد شده، زردچوبه و مقداری آب در یک قابلمه کوچک قرار دهید و روی حرارت ملایم بگذارید تا کاملاً بپزد و گوشت از استخوان جدا شود. ۲. هویج را پوست کنده و به قطعات درشت خرد کنید و در اواخر پخت به گوشت اضافه کنید تا نرم شود. ۳. پس از پخت کامل، استخوان را جدا کرده و گوشت و هویج را به همراه مقدار کمی از آب گوشت در مخلوط‌کن یا غذاساز بریزید. ۴. مواد را کاملاً پوره کنید تا به غلظت دلخواه برسد. در صورت سفت بودن، کمی آب گوشت بیشتر اضافه کنید.

۳. خوراک مرغ و کدو حلوایی بخارپز

کدو حلوایی سرشار از بتاکاروتن و فیبر است و طعم شیرین ملایمی به غذا می‌دهد.

مواد لازم:

• ۱ تکه فیله مرغ
• ۱ فنجان کدو حلوایی خرد شده
• نصف فنجان بروکلی (فقط قسمت گل آن)
• ۱ قاشق چای‌خوری روغن زیتون
• کمی آویشن یا پودر رزماری برای طعم‌دار کردن

طرز تهیه:

۱. فیله مرغ را به قطعات کوچک خرد کنید. ۲. در یک قابلمه کوچک، مرغ، کدو حلوایی و بروکلی را به همراه نصف فنجان آب بریزید. ۳. درب قابلمه را بگذارید و اجازه دهید مواد با حرارت ملایم و با بخار آب کاملاً بپزند و نرم شوند. ۴. پس از پخت، روغن زیتون و ادویه دلخواه را اضافه کرده و با چنگال کمی له کنید تا برای میل کردن راحت‌تر باشد.

۴. اسموتی مقوی موز و بادام

اسموتی‌ها یک راه عالی برای گنجاندن میوه، لبنیات و مواد مغذی در رژیم غذایی سالمندان، به خصوص به عنوان یک میان‌وعده یا صبحانه سبک هستند.

مواد لازم:

• ۱ عدد موز رسیده
• ۱ لیوان شیر کم‌چرب (یا شیر بادام)
• ۵ عدد مغز بادام (که از شب قبل خیسانده و پوست آن جدا شده باشد)
• ۱ قاشق چای‌خوری عسل (اختیاری)
• نصف قاشق چای‌خوری پودر دارچین

طرز تهیه:

۱. تمام مواد را در دستگاه مخلوط‌کن بریزید. ۲. دستگاه را روشن کرده و اجازه دهید مواد برای ۱ تا ۲ دقیقه کاملاً با هم ترکیب شوند تا یک مایع نرم و یکدست حاصل شود. ۳. اسموتی را بلافاصله در لیوان ریخته و سرو کنید.

این دستورهای غذایی تنها چند نمونه از غذاهای مقوی و مناسب برای سالمندان است. شما می‌توانید با خلاقیت و با در نظر گرفتن ذائقه و شرایط جسمی عزیزانتان، این دستورها را تغییر داده و تنوع بیشتری به رژیم غذایی آن‌ها ببخشید.

ویژگی مفیدترین لیست غذا برای سالمندان

مفیدترین غذای سالمندان براساس گروه های مختلف به شرح زیر است:

• غلات

گروه غلات شامل نان های سبوس دار، سیب زمینی، ماکارونی، برنج و … است که یک سالمند باید برای دریافت انرژی کافی، حدود 6 الی 9 مرتبه از این گروه در طول روز مصرف کند.

• لبنیات

لبنیات در تغذیه سالمندان جایگاه ویژه ای دارد و شامل مواد غذایی مانند شیر، پنیر، بستنی، دوغ و کشک می شود. بهتر است برای تامین کلسیم و فسفر لازم در روز 2 الی 3 واحد از گروه لبنیات در برنامه غذایی قرار گیرد.

• پروتئین

پروتئین ها جز مهم ترین بخش در برنامه غذایی سالمندان است که بیش از 50 درصد انرژی روزانه از آن ها تامین می شود. سالمندان به مرور زمان و با افزایش سن پروتئین خود را از دست می دهند و برای جبران توده های عضلانی از دست رفته باید پروتئین کافی در طول روز دریافت کنند. از نمونه وعده های پرپرتئین می توان به ماهی، مرغ، گوشت، مغزها، حبوبات، تخم مرغ و … اشاره کرد که گنجاندن آن ها در برنامه غذایی مقوی ترین غذای سالمندان را می سازد.

• سبزیجات و میوه ها

یکی دیگر از ویژگی های غذای سالمندان، مصرف روزانه انواع میوه ها و سبزی ها است. با مصرف آن ها ویتامین های مختلف برای بدن تامین می شود و نگرانی بابت کمبود آهن و فیبر از بین می رود.

• مایعات

کاهش میزان آب بدن در دوره سالمندی بسیار رایج است و باعث بروز بیماری های مختلف عفونتی و اختلالات عملکردی سیستم های مختلف بدن می شود. برای پیشگیری از این اتفاقات نیاز است روزانه 6 الی 8 لیوان آب در برنامه غذایی سالمندان قرار گیرد. پایبند بودن به این نکته از برنامه غذایی سالمند به هضم بهتر غذا کمک می کند و دستگاه گوارش عملکرد بهتری از خود نشان می دهد.

تغذیه سالمندان در طب سنتی

از دیدگاه طب سنتی، با افزایش سن، انرژی بدن کاهش یافته و رطوبت اصلی بدن تحلیل می‌رود. به همین دلیل، مزاج غالب در دوران سالمندی به سمت سردی و خشکی تمایل پیدا می‌کند. این غلبه سردی و خشکی می‌تواند منجر به مشکلاتی همچون ضعف گوارش، یبوست، دردهای مفصلی، خشکی پوست، کاهش حافظه و کم‌خونی شود.

بنابراین، هدف اصلی در تغذیه سالمندان از منظر طب سنتی، مقابله با این سردی و خشکی از طریق مصرف غذاهای متناسب و پرهیز از خوراکی‌های نامناسب است.

اهمیت تغذیه سالمندان

همان طور که پیش تر گفته شد با بالا رفتن سن نیاز انسان به گرفتن انرژی کاسته می شود و تمایل به غذا خوردن تا حد قابل توجه ایی کاهش میابد. از طرف دیگر بدن انسان به دلیل کم شدن فعالیت های جسمانی و فیزیکی در معرض بیماری های مختلفی قرار میگیرد که با داشتن تغذیه مناسب و بهبود تغذیه در دوران سالمندی میتوان از بروز مشکلات این چنینی تا حد زیادی جلوگیری کرد. بیماری های شایع در این دوران همچون فشار خون بالا، پوکی استخوان، دیابت و… میتوانند با تغذیه رابطه مستقیم و تنگاتنگی داشته باشند. بهبود تغذیه سبب می شود که سالمندان عزیز کمتر در معرض بیماری های این چنینی قرار بگیرند.

موارد منع مصرف در تغذیه سالمندان

• در تغذیه سالمندان که یک همدم سالمند در منزل باید بداند در طب سنّتی توصیه می‌شود مواد بلغم‌زا مانند خیار سبز یا میوه‌های نارس و نیز مواد غذایی سودازا مانند عدس یا بادنجان مصرف نشود.
• غذاهای خیلی گرم و تند و تیز نیز مطابق طب سنّتی برای تغذیه سالمندان مناسب نیست.
• بهتر است سالمندان از مصرف مواد ترشی مانند سرکه نیز خودداری کنند.
• مواد غذایی غلیظ و سنگین مانند ماکارونی، رشته و یا الویه برای سالمندان مناسب نیست.

مشکلات رایج تغذیه سالمندان

سخت بودن جویدن:

بیشتر سالمندان به دلیل از دست دادن دندان هایشان و یا کم شدن بزاق دهان جویدن غذا برایشان مشکل و سخت است

راه حل: می توان با انتخاب کردن غذاهایی با بافت نرم و مناسب از این مشکلات تا حد زیادی کاست. انتخاب غذاهای مثل گندم وغلات میوه هایی مثل موز، هندوانه و طالبی در کنار مصرف شیر و گوشت ماهی باعث بهبود تغذیه در دوران سالمندی می شود. هم چنین میتوان قبل از خوردن غذا آنرا به تکه های کوچک تقسیم کرد تا عمل بلع برای سالمندان راحت تر شود و در آخر با مراجعه مرتب به دندان پزشکی و محافظت از دندان ها می توان از بروز مشکلات این چنینی تا حد زیادی کاست.

کم شدن حس چشایی:

با بالاتر رفتن سن سلول های چشایی در انسان ضعیف تر می شود و طعم و مزه ها برای افراد سالمند بسیار کمتر و کمرنگ تر از دیگر افراد است.

راه حل: اضافه کردن ادویجات و طعم دهنده های مختلف به غذا از این امر جلوگیری میکند. تشویق کردن سالمندان به جویدن درست غذا و مطمئن شدن از سلامت دندان ها در کنار پرهیز از سیگار کشیدن باعث بهتر شدن حس چشایی میشود.

خشکی دهان:

کم شدن بزاق دهان در دوران سالمندی باعث خشکی دهان می شود و این امر سبب کم شدم اشتها و کمتر شدن تمایل برای غذا خوردن میشود.

راه حل: خوردن مایعات و غذاهایی با بافت نرم مثل پودینگ ها، نخود و لوبیای پخته شده و پوره سیب زمینی باعث بهبود خشک بودن دهان می شود هم چنین غذاهایی مثل سوپ، نان نرم، نوشیدن آب به مقدار کافی مخصوصا قبل از هر وعده غذایی باعث مرطوب شدن دهان میشود. بهتر است که همواره در کنار غذا از خیارشور و لیموی تازه نیز استفاده شود.

گوارش ضعیف:

اسید معده و کم شدن بزاق دهان باعث ضعیف شدن گوارش میشود و نشانه های آن عبارت اند از حالت تهوع و نفخ شکم بعد از خوردن هر وعده است.

راه حل: با خوردن وعده غذایی های کوچک و متناوب و جویدن غذا به آرامی میتوان از تاثیرات سیستم گوارش تنبل به مقدار زیادی کاست. از خوردن غذاهای چرب و غذاهایی که به سختی هضم می شوند، نوشیدن الکل همراه با غذا و کافیین باید جلوگیری کرد. نکته آخر برای بهبود این وضیعت این است که از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا باید تا حد ممکن خودداری کرد چه بسا که پیاده روی و داشتن فعالیت های فیزیکی سبک بسیار برای سالمندان مفید است.

سوهاضمه و کم اشتهایی:

عواملی مثل نارسایی معده، انواع بیماری ها ، نداشتن دندان های مناسب، عوارض جانبی و مشکلات روحی و روانی من جمله افسردگی، تنهایی و مشکلات احساسی باعث کم اشتهایی می شود. این موردی است که نگهداری از سالمند پوشکی باید به آن توجه کند.

راه حل: خوردن وعده غذایی های کوچک و متناوب متشکل از مواد معدنی مغذی و حتی خوراکی هایی مثل نان جو با کره بادام زمینی، بستنی، ماست، سرکه، پیاز، سیر هویج و ذرت پخته شده کنار بشقاب باعث جذای شدن وعده غذایی می شود و کمی از سوهاضمه را برطرف می کند.

به طور کلی دوران سالمندی میتواند روزهای دلنشین و خاطره انگیزی باشد به شرطی که با بهبود تغذیه در دوران پیری و توجه بیشتر به جسم و روح شرایط مناسبی را برای خود خلق کنیم. این نکته را باید در نظر بگیرید که غذای مقوی برای سالمند بیمار با توجه به نوع بیماری متفاوت است.

توصیه های مهم در وعده های غذایی افراد سالمند

به طور کلی به چند مورد از توصیه های مهم جهت تغذیه سالمند اشاره می کنیم که سایر موارد مهم را پرستار سالمند به شما معرفی خواهد کرد.

• سعی کنید از چربی های اشباح استفاده نکنید چرا که تمام آن ها انباشته شده و مشکلات زیادی را برای سالمند به وجود خواهد آورد.
• به دلیل اینکه افراد سالمند در معرض پوکی استخوان هستند بهتر است که لبنیات،بادام،ماهی و سبزی به صورت مکرر به آن ها داده شود.
• سعی کنید افراد سالمند را از شکر و شیرینی جات به دور نگه دارید.
• خوردن آب در روز باید به صورت مستمر انجام شود.
• به دلیل نداشتن دندان مناسب جهت جویدن سوپ نیز در وعده های غذایی گنجانده شود.
• تامین امگا 3 با خوردن چند عدد گردو نیز امکان پذیر خواهد شد.

برای مشاوره رایگان با کارشناسان مرکز پرستاری ناجی و اطلاع از شرایط بیمار و سالمند خود می توانید به صورت 24 ساعته با شرکت تماس گرفته و سوالات خود را بپرسید.

استخدام پرستار برای تهیه غذای سالمند و مراقبت از آن ها

اگر فرصت کافی برای تهیه وعده های غذایی سالمند برای سالمند ندارد و در طول روز وقت نمی کنید به والدین پیرتان سر بزنید، استخدام پرستار متعهد و مطمئن بهترین راهکار است. مرکز تخصصی ناجی بهترین خدمات پرستاری را برای مخاطبین خود طراحی کرده و از بهترین پرستاران در زمینه مراقبت از سالمندان استفاده می کند. کافی است با مشاورین مرکز به شماره 09904800265 یا 02188469036 تماس بگیرید و شرایط خود را بازگو کنید.