بیماری های شایع در دوران سالمندی
در سالمندان، حفظ سلامت و مراقبت بهینه از ابعاد حیاتی زندگی تشکیل میشود. بیماریها و اختلالات رایج در این دوران زندگی میتوانند چالشهایی را ایجاد کنند که نیازمند مراقبت و توجه خاصی هستند. مرکز پرستاری ناجی، با تکیه بر تجربه و تخصص، به عنوان یک منبع اعتماد برای خدمات پرستاری سالمند در منزل شناخته میشود. در این محیط پرستاری، تیم متخصص ما با رویکردی انسانمحور و شخصیسازی شده، به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در خانه عزیزان سالمندان میپردازد. در این مقاله، با نگاهی به بیماری های شایع در دوران سالمندی، به همراه راهکارها و خدمات ارائه شده توسط مرکز پرستاری ناجی، در خدمت شما خواهیم بود.
پیری: زندگی یا پایان؟ راهنمای شناخت بیماریها و مدیریت سالمندی
در دوران سالمندی، زندگی به یک ماجراجویی متفاوت تبدیل میشود، اما بدون شک، نمیتوان پیری را به عنوان پایان زندگی هر فردی تلقی کرد. این فرآیند، از دوران کودکی شروع شده و با کاهش تدریجی تواناییها در اثر عوامل مختلف مانند سبک زندگی، شرایط محیطی، ژنتیک، نوع زندگی، و استرس، ادامه مییابد.
یکی از مسائل مهم در دوران سالمندی، مواجهه با بیماریهای شایع است که بسیاری از آنها در این سنین ظاهر میشوند یا بدتر میشوند. برای افرادی که سالمندی را در خانه تجربه میکنند، شناخت علائم بیماریها امری حیاتی است تا بتوانند پیشگیری کرده و با آنها مقابله کنند.
بیماریهای شایع در دوران سالمندی:
- دیابت: نظارت دقیق بر سطح گلوکز خونی و تغییر در سبک زندگی باعث مدیریت بهتر دیابت میشود.
- فشارخون بالا: رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، و داروهای تجویز شده به کنترل فشار خون کمک میکنند.
- آرتریواسکلروز: فعالیت بدنی منظم و تغییر در عادات غذایی به بهبود سلامت قلب و عروق کمک میکنند.
- افسردگی: مشاوره روانشناختی، فعالیتهای اجتماعی، و در صورت لزوم داروهای ضدافسردگی در مدیریت افسردگی موثر هستند.
راهکارهای مقابله و درمان:
- فعالیت بدنی: ورزش منظم برای افزایش قدرت عضلات، حفظ انعطاف و بهبود عملکرد قلبی-عروقی حیاتی است.
- تغذیه سالم: رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و کمنمک برای حفظ وزن سالم و پیشگیری از بیماریها اهمیت دارد.
- مشاوره و پشتیبانی روانی: در مواجهه با چالشهای روحی و روانی، مشاوره و حمایت از متخصصان روانشناسی کمک میکند.
- پیشگیری از زخم فشاری: حرکات منظم، تغییرات موقعیت بدنی، و استفاده از تجهیزات مناسب برای جلوگیری از زخمهای فشاری مفیدند.
به این ترتیب، با اطلاعات به دست آمده از این مقاله، میتوانید دوران سالمندی را به عنوان یک فرصت برای مدیریت بهتر سلامتی و بهبود کیفیت زندگی تلقی کرده و با اقدامات مناسب، به سالمندان خود یک زندگی فعال و سالم هدیه دهید.
1- شایع ترین بیماری های قلبی و عروقی سالمندان
بیماریهای قلبی و عروقی در سالمندان از جمله مشکلات شایع و اهمیتدار در این گروه سنی هستند. شناخت بهتر از این بیماریها و عوامل خطر مرتبط با آنها، میتواند به پیشگیری و مدیریت بهتر این مشکلات کمک کند. در زیر، به برخی از شایعترین بیماریهای قلبی و عروقی سالمندان اشاره شده است:
نارسایی قلبی:
- علائم: خستگی، ضعف، ضیقنفس، افزایش وزن، و گرفتگی ناگهانی در وضعیتهای معمولی.
- پیشگیری و مدیریت: مدیریت فشار خون، رژیم غذایی مناسب با کاهش مصرف نمک، فعالیت بدنی منظم، و داروهای تجویز شده.
آریتمی قلبی:
- علائم: تپش قلب، ناراحتی در قسمتهای مختلف قلب، و ضیقنفس.
- پیشگیری و مدیریت: کنترل فشار خون، جلوگیری از مصرف مواد محرک، و درمان دارویی.
آنژین قلبی:
- علائم: درد یا فشار در قفسه سینه، درد به سمت بازوی چپ، گردن یا فک پایین.
- پیشگیری و مدیریت: تغییر در سبک زندگی، داروهای کاهنده چربی، و مدیریت فشار خون.
سکته قلبی:
- علائم: درد شدید در قفسه سینه، تنفس سریع، عرق سرد، تهوع، استفراغ، و درد در بازوها.
- پیشگیری و مدیریت: کنترل فشار خون، مدیریت قند خون، اقدامات پیشگیرانه، و درمان دارویی.
سکته مغزی:
- علائم: ضعف یا فلج در یک ناحیه از بدن، مشکلات در گفتار، گیجی، و سردرد شدید.
- پیشگیری و مدیریت: کنترل فشار خون، مدیریت کلسترول، و فعالیت بدنی منظم.
فشارخون بالا (هایپرتانسیون):
- علائم: بیشتر موارد بدون علائم و یا علائم غیرخاص مثل سردرد و گیجی.
- پیشگیری و مدیریت: کاهش مصرف نمک، فعالیت بدنی منظم، و مصرف داروهای تجویز شده.
آترواسکلروز (تودههای چربی در عروق):
- علائم: بیشتر بیماری بدون علائم، اما در صورت پیشرفت ممکن است به درد و خستگی در نواحی مختلف بدن منجر شود.
- پیشگیری و مدیریت: انجام فعالیت بدنی، رژیم غذایی با کاهش چربی و کلسترول، و مدیریت فشار خون.
پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی در سالمندان از طریق تغییر در سبک زندگی، مراقبت از فاکتورهای خطر، مانیتورینگ دقیق سلامت و مشاوره با پزشکان ممکن است بهبود سلامت و کاهش خطر ابتلا به این بیماریها را فراهم کند.
2- شایع ترین بیماری های دستگاه تنفسی در سالمندان
در سالمندان، دستگاه تنفسی به دلیل فرایند طبیعی پیری و تغییرات مرتبط با آن ممکن است به بیماریهای مختلفی ابتلا کند. در زیر، به برخی از شایعترین بیماریهای دستگاه تنفسی در سالمندان اشاره شده است:
آسم:
- علائم: خس خس صدا، سرفه، تنگی نفس، و خلط زیاد.
- پیشگیری و مدیریت: اجتناب از عوامل تحریککننده، مصرف داروهای ضدآلرژیک، و توسعه فعالیتهای جسمانی.
COPD (مزمن انسداد ریه):
- علائم: تنگی نفس، سرفه مزمن، خلط زیاد، و ضعیفیت عضلات تنفسی.
- پیشگیری و مدیریت: قطع دخانیات، کنترل آلودگی هوا، و مصرف داروهای توسعهدهنده برونکو.
عفونتهای ریه (نظیر التهابات تنفسی فوقانی و تحتانی):
- علائم: سرفه، تب، خلط، درد سینه، و تنگی نفس.
- پیشگیری و مدیریت: مراقبت از بهداشت شخصی، جلوگیری از انتقال عفونت، و مصرف داروهای ضدباکتریایی.
تالکتاسی:
- علائم: سرفه، خلط، تنگی نفس، و درد در قفسه سینه.
- پیشگیری و مدیریت: محدودیت تماس با عوامل آلرژنی، مصرف داروهای ضدالرژی، و درمان مبتنی بر علت.
سرطان ریه:
- علائم: تنگی نفس، خس خس صدا، کاهش وزن، سرفه با خون، و درد سینه.
- پیشگیری و مدیریت: قطع دخانیات، مراقبت از سلامت عمومی، درمان بر اساس نوع سرطان، و مراقبتهای پالیاتیو.
فیبروز ریه:
- علائم: تنگی نفس، خستگی، سرفه خشک، و احساس درد در قفسه سینه.
- پیشگیری و مدیریت: اجتناب از عوامل آلرژنی و تحریککننده، مصرف داروهای ضدالتهاب، و درمان مبتنی بر علت.
آنفولاکسی (آنفولاکسی علیه الهیات):
- علائم: تنگی نفس، سرفه، خلط زیاد، و حساسیت به عوامل محیطی.
- پیشگیری و مدیریت: جلوگیری از تماس با عوامل آلرژنی، استفاده از داروهای ضدآلرژیک، و تغییر در سبک زندگی.
آنفولاکسی (آنفولاکسی علیه الهیات):
- علائم: تنگی نفس، سرفه، خلط زیاد، و حساسیت به عوامل محیطی.
- پیشگیری و مدیریت: جلوگیری از تماس با عوامل آلرژنی، استفاده از داروهای ضدآلرژیک، و تغییر در سبک زندگی.
همچنین، ارتقاء سلامت عمومی، تغذیه مناسب، حفظ فعالیت بدنی، کاهش تماس با مواد مضر، و مراجعه منظم به پزشک میتوانند به پیشگیری و مدیریت بهتر بیماریهای دستگاه تنفسی در سالمندان کمک کنند.
3- مشکلات کلیوی در سالمندان
بیماری کلیوی یکی از مشکلاتی است که میتواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی سالمندان تأثیر بگذارد. هر انسان دو کلیه دارد که اندازه هرکدام حدود یک مشت است و هر یک از آنها از حدود یک میلیون واحد کوچک به نام نفرون تشکیل شده است.
کلیهها نقش بسیار مهمی در تصفیه خون، دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن ایفا میکنند. در صورتی که مشکلاتی در سلامت این عضو ایجاد شود، میتواند اختلالات جدی در سلامت فرد به وجود آورده و بر کیفیت زندگی او تأثیر گذارد.
فشار خون بالا، وراثت، وجود کیست، عفونت یا سنگ کلیه و مصرف دارو از جمله عواملی هستند که میتوانند باعث ایجاد بیماریهای مختلف کلیوی شوند.
علائم هشدار دهنده بیماریهای کلیوی در سالمندان شامل ادرار خونی، درد در منطقه کلیه، تورم عضلانی، تکرار ادرار، چشمهای متورم، ضعف و خستگی، احساس سرما، سرگیجه و … میباشد.
اطمیناناً، بیشتر بیماریهای مرتبط با کلیه با استفاده از داروهای مختلف قابل درمان هستند. اما در صورت شدت بیش از حد و منجر به نارسایی کلیه شدند، پزشکان ممکن است به درمانهایی چون دیالیز یا پیوند کلیه روی آورند.
4- دیابت بیماری ای جدی در افراد مسن
یکی از معمولترین بیماریهای مرتبط با دوران سالمندی، دیابت یا قند خون است که تقریباً در همه خانوادهها با این موضوع آشنا هستند. در این بیماری، بدن فرد قادر به تولید انسولین (عاملی که ورود گلوکز به سلولها را تسهیل میکند) به میزان کافی نیست.
علائمی همچون تکرار ادرار، خشکی دهان، ضعف و گرسنگی ناگهانی، تاری دید، افت وزن ناگهانی و غیرمنتظره، عفونتهای ادراری، و دشواری در التیام زخمها از علائم مخفی و خطرناک این بیماری هستند.
تشخیص دیابت از طریق آزمایش ادرار و خون امکانپذیر است و با رعایت درست احتیاطات و پیروی از توصیههای پزشک، میتوان این بیماری را کنترل کرد. اما در صورت نپذیرفتن توصیههای پزشک یا عدم رعایت احتیاطهای لازم، ممکن است عوارض خطرناکی برای سالمندان ایجاد شود. بنابراین، بیماران سالمند مبتلا به دیابت نیاز به مراقبت و نظارت بیشتری در طول روز دارند.
نکات مهم برای مراقبت از سالمندان مبتلا به دیابت:
- دقیق و به موقع دادن داروها: حریم خصوصی بیماران دیابتی را حفظ کرده و داروها را طبق برنامه به آنها ارائه دهید.
- اصلاح رژیم غذایی: رژیم غذایی باید به گونهای باشد که مواد مضر از سفره روزانه حذف شده و تغذیه مناسب فراهم گردد.
- ورزش و فعالیت بدنی: حتماً به فعالیتهای ورزشی برای جلوگیری از بیحرکتی و بستری شدن طولانیمدت توجه کنید.
- مراقبت از سلامت چشم: دیابت میتواند به سلامت چشم آسیب بزند؛ بنابراین، مراقبت و مشاوره چشمپزشک را جدی بگیرید.
- مراقبت از زخمها: در صورت آسیب دیدن بدن بیمار، به مراقبت دقیق و نظارت مستمر بپردازید تا جلوی عفونتها گرفته شود.
5- بیماری های کبدی در سالمندان
بیماریهای کبدی در سالمندان میتواند به عوارض جدی و خطرناکی منجر شود. این بیماریها میتوانند از عوامل ژنتیک یا ناشی از عوامل محیطی و رژیم غذایی نامناسب باشند. برخی از بیماریهای کبدی عبارتند از:
- زردی یا یرقان: این عارضه در اثر مختل شدن ترشح یا دفع صفرا در بدن رخ میدهد.
- کبد چرب: اگر مقدار چربی در کبد بیش از حد افزایش یابد، بیماری کبد چرب با خطرات زیادی همراه خواهد بود. این بیماری میتواند الکلی یا غیر الکلی باشد.
- بیماری سیروز کبدی: این بیماری ناشی از تخریب بافت کبد است که کبد قادر به بازسازی و ترمیم خود نیست و به تدریج از کار میافتد.
- هپاتومگالی: این بیماری باعث بزرگ شدن کبد میشود، که ناشی از آسیب به بخشی از کبد و تورم آن است.
6- اختلالات روانی در پیری
اختلالات روانی در پیری به ویژه بیماری آلزایمر، باعث از دست دادن حافظه و تغییرات در رفتار فرد میشود. این اختلال مغزی با افت کمیت و کیفیت حافظه آغاز شده و در مراحل بعدی به مشکلات اضطرابی و سردرگمی منجر میشود. در صورت مشاهده علائم نگرانکننده، مراجعه به پزشک ضروری است.
7- بیماری های مربوط به عضلات و استخوان سالمندان
افترا به عضلات و استخوانها از شایعترین مشکلات سالمندان است که میتواند حرکت و فعالیتهای روزمره را محدود کند. این اختلالات اغلب با درد در مناطق مختلف از جمله زانو، کمر، گردن و بازوها همراه هستند. بیماریهایی مانند آرتریت، انحنای پشت و گردن، آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان و سندرم تونل کارپال از جمله اختلالات معمول در این حوزه هستند.
تدابیر درمانی متنوعی برای این اختلالات وجود دارد، از داروهای تجویزی گرفته تا مراقبتهای ویژه مانند فیزیوتراپی، لیزر درمانی و در برخی موارد جراحی. نقش پرستار سالمند در ارائه راهنمایی و حمایت در این مسیرهای درمانی بسیار حیاتی است.
8- بیماری های خود ایمنی سالمندان
با پیر شدن، سیستم ایمنی بدن کمترین قوت خود را از دست میدهد و افراد سالمند در مقابل عفونتها آسیبپذیرتر میشوند. بیش از چهل نوع بیماری خودایمنی میتواند افراد سالمند را تهدید کند. به عنوان مثال:
ام اس (اسکلروز چندگانه):
در این بیماری، سیستم ایمنی به غلاف اطراف سلولهای پوست حمله کرده و آنها را از بین میبرد. این ممکن است باعث کاهش سرعت ارسال پیامها از مغز به بقیه بدن شود و علائمی همچون بیحسی اندامها، ضعف و یا عدم تعادل در حین راه رفتن ایجاد کند.
پسوریازیس (آرتریت پسوریاتیک):
این بیماری باعث تکثیر بیش از حد سلولهای پوست میشود.
واسکولیت خود ایمنی:
سیستم ایمنی به رگهای خونی حمله کرده و ممکن است باعث باریک شدن و انسداد عروق شود.
بیماری تیروئید هاشیموتو:
این بیماری به کاهش تولید هورمون تیروئید منجر میشود و ممکن است عوارضی همچون ریزش مو، افزایش وزن و استعداد ابتلا به سرماخوردگی ایجاد کند.
دیابت نوع 1:
سیستم ایمنی به عوامل تولید انسولین حمله کرده و از تولید این هورمون جلوگیری میکند که باعث افزایش گلوکز در خون و آسیب به اندامهای مختلف میشود.
9- رایج ترین مشکلات گوارشی سالمندان
یبوست، اسهال، رفلاکس معده، زخم معده، سندرم روده تحریک پذیر، سرطان مری، معده و روده از جمله بیماری های رایج گوارش سالمندان هستند که افزایش سن و تغییر در الگوهای رفتاری، رژیم غذایی و استفاده از داروهای مختلف باعث بروز آن میشوند.
مشکلات گوارشی رایج در سالمندان:
گرفتگی معده:
معمولاً با پیری، معده کمتر اسید تولید میکند که میتواند منجر به گرفتگی و سوزش معده شود.
قرار گرفتن مواد خوراکی در مری:
عضلات مری با پیری ضعیفتر شده و ممکن است باعث قرار گرفتن مواد خوراکی در مری شده و علائم سوزش مری ایجاد کند.
کمبود حرکت در روده:
کاهش فعالیت فیزیکی و عدم مصرف آب کافی میتواند باعث کمبود حرکت در روده شده و به مشکلات گوارشی منجر شود.
افزایش یا کاهش حرکت مدفوع:
ناپایداری در حرکت مدفوع از جمله مشکلات رایج گوارشی در سالمندان است.
آسیب به سیستم گوارشی از داروها:
مصرف برخی داروها میتواند به سیستم گوارشی آسیب برساند و عوارضی نظیر اسهال یا تهوع ایجاد کند.
سخن آخر:
از مرکز پرستاری ناجی، مفتخریم که به عنوان شریکی در مراقبت از سالمندان، خدمات پرستاری در منزل ارائه میدهیم. همراه با تیم متخصص و مهربان ما، تمرکز ما بر ارائه مراقبت با کیفیت، محوریت بر ارتقاء سلامت و راحتی عزیزانتان است. برای اطلاعات بیشتر و ارتباط با ما، میتوانید به وبسایت parastari.ir مراجعه یا با شمارههای ۰۲۱۸۸۴۶۴۰۰۰ (شبانه روزی) و ۰۲۱۸۸۴۶۹۰۳۶ (ساعات اداری) تماس بگیرید. سلامتی عزیزان شما در دل مهمانی ماست.
